Verzet
Het verhaal van de Kaapverdianen is een verhaal van verzet. Verzet tegen de koloniale macht. Uit dit verzet is het land en cultuur geboren. Kaapverdianen vieren hun onafhankelijkheid daarom graag en zijn een trots volk. De Rabelados zijn ook zo’n symbool van verzet tegen de institutionele macht. We hadden nog nooit van deze speciale groep gehoord, maar raakten nieuwsgierig toen we er voor het eerst over leerden tijdens een bezoek aan Santiago. We boekten een huurauto tijdens onze vakantie in Kaapverdië vanwege de afgelegen plek waar ze zaten. Sowieso is het aan te raden om op Santiago een 4×4 terreinwagen te nemen, want op sommige plekken zijn de wegen niet goed onderhouden of überhaupt niet geasfalteerd.
Vluchten voor de Portugese priesters
In de jaren veertig stuurde de katholieke kerk een grote groep Portugese missionarissen naar Kaapverdië om hun geloof aan de lokale bevolking te verkondigen en op te leggen. Dat lukte tot op zekere hoogte, maar er was een klein deel van de bevolking dat zich verzette en in het geheim aan hun tradities en geloof vasthield. Echter, al snel werden de Rabelados, zoals ze vandaag de dag bekend staan, belachelijk gemaakt, verketterd, verstoten en achtervolgd door de rest van de samenleving. Ook de autoriteiten oefende grote druk uit: veel Rabelados werden gearresteerd en veel van hun werden naar andere Kaapverdische eilanden verbannen, weg van hun gemeenschap.
De Rabelados van Cabo Verde vormden hechte groepjes om te overleven en verscholen zich in de ontoegankelijke binnenlanden van Santiago die gekenmerkt worden door hoge bergen en diepe valleien. Hier waren ze geïsoleerd en leerden ze zelfvoorzienend te leven, onafhankelijk van de samenleving en ver weg van de hiërarchie en politieke macht van de Katholieke kerk.
Bezoek aan een Rabelados-dorp in Santiago, Cabo Verde
Vandaag de dag woont de grootste gemeenschap Rabelados van Cabo Verde op het eiland Santiago in Espinho Branco. In de laatste jaren hebben ze zich meer opengesteld voor contact met de buitenwereld. Nu kan je hier als buitenstaander ook een bezoekje brengen en kijken hoe zij hier nu nog leven volgens oude tradities en gewoontes.
Bij aankomst worden we begroet door een vriendelijke jonge man die ons wat uitleg geeft over de Rabelados en ons rondleidt in hun kleine dorp. Je waant je snel in een andere wereld als je hier binnenstapt. Tussen de vele rieten huisjes zie je kippen, honden, katten, geiten en varkens rondlopen. Het voelt alsof we in een ander tijdperk stappen. Ik ben onder de indruk van hoe ze leven: samen, als een hechte gemeenschap, en eenvoudig.
Hij wandelt met ons mee tussen de rieten huisjes en laat zien waar hij met zijn familie woont. De hutjes zijn klein en erg eenvoudig ingericht. In het voorste gedeelte staat een tafel en enkele stoelen. Achter het gordijn bevindt zich het slaapgedeelte.
Om warmte buiten te houden en brand te vermijden wordt in de kleinste hutjes niet gekookt. Dat doen ze in een buitenkeuken, een overdekt maar erg open plekje wat verderop.
Er staat een vrouw in de keuken wat in een kookpot te draaien. Het ruikt heerlijk. Dit staat al een tijdje te pruttelen volgens mij. Ze glimlacht en laat ons zien wat ze aan het maken is. Het is een typisch Kaapverdiaanse stoofpot met stukken vlees en veel bonen. Ik loop verder en mag binnen kijken hoe ze leven. In de eenvoudige keuken staat een kastje met enkele potten en pannen, wat olie, een zak rijst. Het leven hier is simpel, maar het lijkt me niet dat ze niets te kort komen.
Er heerst een samenhorigheidsgevoel. Hoewel de families elk een aparte hut hebben wonen ze toch bij elkaar. Ze werken overdag samen om te overleven en hun kinderen worden samen opgevoed en onderwezen. Het is eigenlijk zoals in een commune. Dat samenblijven en samenwerken heeft hun gered en is de reden dat hun culturele waarden en tradities het hebben overleefd.
Verwerpen van moderne technieken en medicijnen
De eenvoud van hun hutjes en levensstijl is niet alleen omdat ze zo lang geïsoleerd hebben geleefd. Het is ook omdat ze moderne technieken (en medicijnen) verwerpen, zoals radio en tv. Vergelijkbaar met hoe de amish dit ook doen. Althans, dat deden ze vroeger strikter dan nu. Ik zag namelijk ook iemand met een oude mobiele telefoon en een van de huisjes had een gasoventje. Tegenwoordig is het wat vrijer allemaal. Zowel met de acceptatie van technologie als het contact met de buitenwereld. Maar feit is wel dat ze grotendeels leven zoals ze 150 jaar geleden ook leefden en zich voornamelijk bezighouden met landbouw, vissen en het maken van mandjes, potjes en dingetjes. Aansluiting op het stroomnet of riolering hebben ze niet.
Hun religieuze ceremonies vinden plaats op de zaterdag en de zondag. Dan werken ze niet, maar reizen ze lange afstanden ter voet naar de ceremoniële locaties die diep in de hooglanden verborgen liggen, ver weg de beschaving. Dan vasten ze tot halverwege de middag.
Het einde van de Rabelados?
Het aantal Rabelados neemt sterk af. Ze gaan het lot achterna zoals zovele kleine volkeren: met het sterven van de oude generatie, sterft de cultuur steeds verder af. De jeugd trekt naar de stad, distantieert zichzelf van de religieuze rites en beoefenen nog zelden de ceremoniën van hun voorvaderen.
Rabelados Art
Ondertussen staan de Rabelados ook bekend om hun schilderkunst. Met verf en penseel maken ze tekeningen die iets weergeven over hun manier van leven. Achter elke tekening schuilt een verhaal. Wat me er zo in aanspreekt zijn de kleuren. Ze zijn erg kleurrijk en vrolijk.
Hoewel dit volk een droevige geschiedenis kent lijkt het mij dat ze toch hoop hebben op hun toekomst als apart volk. Ik word blij van deze tekeningen en besluit om een schilderijtje te kopen. Het is een moeilijke keuze want ik vind ze allemaal mooi. Ik kies uiteindelijk voor iets met veel roze en blauw. Het is me een aangename herinnering aan dit merkwaardige en interessante bezoek en wat mij betreft zeker een van de meest bijzondere bezienswaardigheden in Kaapverdie.
Wil je ook de Rabelados bezoeken? Stuur ons een berichtje via ons contactformulier en we leggen je graag uit hoe je er komt.
