Het ontbrekende puzzelstuk
Als je met het vliegtuig aankomt in Kaapverdie op het eiland Fogo en uit het raam kijkt, of satellietfoto’s bestudeert, dan valt iets bijzonders op. Het lijkt alsof een deel van de rechterkant van het eiland mist. De krater waar de vulkaan Pico do Fogo (2.829 meter) in staat, ligt er maar voor de helft.
Het gevonden puzzelstuk
Enkel jaren gelden was Dr. Ricardo Ramalho van de Universiteit van Bristol met een aantal collega’s aan het werk in Kaapverdië op het eiland Santiago. Als getraind geoloog zag hij iets opvallends. Er lagen enorme rotsblokken en zwerfkeien maar liefst 610 meter landinwaarts en 200 meter boven zeeniveau. Sommige zo groot als bestelbusjes met kolossale gewichten tot wel 770 ton. Ze leken geenszins op de grond en het gesteente waarop ze lagen. Hij ontdekte iets bijzonders, namelijk dat de enorme rotsblokken van de oceaanbodem afkomstig waren: ze bestonden uit kalksteen (sedimentair gesteente dat ontstaat door de opeenhoping van dode zeeorganismen die door de millennia heen versteend raken) en basalt (vulkanisch gesteente dat gevormd wordt door de stolling van lava).
Tot dan toe dacht men dat Fogo stukje bij beetje was afgebroken en in de oceaan was gevallen. Maar na deze vondsten was er nog maar één andere verklaring mogelijk: een megatsunami in Kaapverdie moet deze stenen met enorme kracht op Santiago hebben geworpen. Ze hebben de grootte van de vloedgolf kunnen afleiden uit de hoeveelheid energie die nodig is om dit voor elkaar te krijgen.
Het onderzoek naar de megatsunami
Om er achter te komen wanneer dit precies gebeurd is, hebben Dr. Ramalho en zijn team isotopen van het element helium in de stenen gemeten. Deze isotopen veranderen afhankelijk van hoe lang ze open en bloot onder de hemel hebben gelegen en in welke mate ze zijn blootgesteld aan kosmische straling. Door deze data te combineren met analyses van de sedimenten op allerlei hoogtes, kon zijn team vaststellen wat de hoogte, route en datum van de megatsunami is geweest. En dat bleek 1-op-1 overeen te komen met de gedeeltelijke instorting van Fogo, 73.000 jaar geleden. Ze hebben hun onderzoek inmiddels afgerond en gepubliceerd in het wetenschappelijke journaal van Science Advances.
Volgens hun analyses viel plotseling meer dan 160 kubieke kilometer aan rotsen in de oceaan. Dat creëerde een megatsunami van wel 240 meter hoog die het 55 kilometer verderop liggende eiland Santiago overspoelde. Ter vergelijking: de tsunami die in 2011 de oostkust van Japan overspoelde, de grootste in de recente geschiedenis, was ‘slechts’ 30 meter hoog. Vandaag de dag wonen er 250.000 mensen op Santiago.
