De UNESCO werelderfgoedlijst is een lijst van cultureel en natuurlijk erfgoed die volgens vele beschermd en behouden moet worden. Op dit moment staat Kaapverdië al met twee nominaties op de lijst, maar wij denken dat dat er meer moeten zijn. De Kaapverdische eilanden hebben namelijk zo veel natuurlijk en cultureel schoon te bieden! Daarom hebben wij onze top 5 nominaties van potentieel Kaapverdisch UNESCO werelderfgoed voor je op een rijtje gezet.
Wat is de UNESCO werelderfgoedlijst?
De UNESCO werelderfgoedlijst is een lijst van cultureel en natuurlijk erfgoed. Dit erfgoed wordt beschouwd als onvervangbaar, uniek en als eigendom van de hele wereld. Nominaties komen pas op de officiële lijst wanneer ze aan deze eisen voldoen en wanneer het van groot belang wordt geacht dat dit culturele of natuurlijke erfgoed wordt behouden en beschermd. Er is natuurlijk veel moois op de wereld te vinden en de lijst met aangedragen sites is dan ook erg lang. Het werelderfgoedcomité bekijkt al deze aanmeldingen en evalueert of de aangedragen nominatie het ook echt waard is om op de lijst te komen. Een plekje op de werelderfgoedlijst is dan ook felbegeert, en wanneer een site officieel op de lijst komt is dat een grote eer voor het land waar het erfgoed vandaan komt.
Op de werelderfgoedlijst staan drie verschillende soorten erfgoed: cultureel, natuurlijk of een hybride vorm van deze twee. Op dit moment (2020) bestaat de lijst uit 869 culturele, 213 natuurlijke en 39 hybride erfgoed sites. Deze zijn verspreid over wel 167 landen over de hele wereld.
Kaapverdisch UNESCO werelderfgoed heeft ook twee officiële plekjes weten te bemachtigen. Zo staat Cidade Velha, het historisch centrum van Ribeira Grande op de lijst vanwege zijn rijke geschiedenis. In de 15de eeuw werd deze stad de eerste koloniale vesting in de tropen. Door de jaren heen werd het een belangrijk handelspunt voor de trans-Atlantische slavenhandel, en tegenwoordig zijn slechts de sporen van deze duistere tijd over. Een plek die niet vergeten mag worden, zeker als je meer wil weten over de geschiedenis van Kaapverdië.
In 2019 is ook de Morna toegevoegd aan de lijst van immaterieel cultureel erfgoed. Op deze lijst staan streng geselecteerde tradities die zo bijzonder zijn dat ze behouden moeten worden. Dit kan zijn doordat ze uniek zijn, belangrijke verhalen vertellen, een tijdsperiode weergeven of vastleggen, of een cultuur bereikbaar maken op grotere schaal. Morna zijn Kaapverdische liederen met emotionele teksten over teleurstellende liefdesverhalen, heimwee en het geliefde Kaapverdië. Cesária Évora werd ook wel de koningin van de Morna genoemd en zij zette deze Kaapverdische muziek dan ook op de (wereld)kaart.
But first….
Voordat een erfgoedsite op de werelderfgoedlijst terecht komt, komt deze eerst op de ‘tentative lijst’. Deze lijst staat vol met culturele en natuurlijke sites die zijn aangedragen maar nog niet zijn genomineerd. Op dit moment staan er 8 verschillende sites van Kaapverdië op de tentative lijst. En daar zit behoorlijk wat moois bij! Hieronder onze top 5 van Kaapverdisch UNESCO werelderfgoed op een rijtje:
Chã das Caldeiras – de gemeenschap in de vulkaankrater
Op het eiland Fogo vind je een enorme vulkaankrater (caldeiras). Wanneer je deze krater inrijdt wacht één van de meest onbeschrijfelijke en unieke landschappen ter wereld. Vulkanisch gruis, opgedroogde lava met daartussen pluimpjes rook en groene natuur die zich voedt aan de vruchtbare vulkanische grond. Midden in deze enorme kater rijst de vulkaan Pico do Fogo op tot een hoogte van 2829 meter.
Het is misschien bijna niet voor te stellen maar tussen al deze overweldigende natuur wonen ook mensen. Chã das Caldeiras, ook wel bekend als ‘ Plain of the Caldeiras’ is een kleine gemeenschap van ongeveer 700 inwoners die zich in de krater hebben gevestigd. De gemeenschap bestaat uit twee kleine dorpjes: Portela en Bangaeira. Op 1700 meter zijn dit de hoogst gelegen dorpjes in Kaapverdië.
Niet alleen het landschap maakt deze gemeenschap zo speciaal, maar ook wat de inwoners met het landschap doen. In Chã das Caldeiras vindt een groot deel van de druiventeelt van Kaapverdië plaats. Wijn van hoge kwaliteit is dan ook één van de export producten van de gemeenschap.
Wonen in Chã das Caldeiras gaat niet altijd over rozen. Pico do Fogo is namelijk nog steeds actief. Tijdens de laatste uitbarsting in 2014 moesten alle inwoners geëvacueerd worden en werd driekwart van de gebouwen verwoest. Toch keert de gemeenschap elke keer weer terug naar dit bijzondere leefgebied. En als je de schoonheid van Chã das Caldeiras ervaart, zul je dat misschien ook wel begrijpen.
Santa Luzia, Raso & Branco – de onbewoonde eilanden
Je zou op de kaart bijna over deze piepkleine eilandjes heen kijken, maar Santa Luzia, Raso en Branco hebben qua natuurlijk schoon veel te bieden. De drie eilanden zijn de enige onbewoonde eilanden van Kaapverdië. Sinds 1990 maken Raso en Branco deel uit van het ‘Reserva Natural Integral de Santa Luzia’, het beschermde natuurgebied waar Santa Luzia al eerder onder viel.
Santa Luzia is het grootst van de drie met 32 vierkante kilometer. Raso is in totaal 7 vierkante kilometer, en Branco moet het doen met slechts 3 vierkante kilometer. Op de eilanden kom je heerlijk tot rust, geniet je van de kleine strandjes of maak je een wandeling door de ruige natuur. De eilanden bieden een thuis aan verschillende vogelkolonies en op Raso komt zelfs de zeldzame Raso Leeuwerik voor.
Ondanks dat Branco het kleinste eiland van de drie is, heeft het wel de meeste geschiedenis. Het eiland is namelijk niet altijd onbewoond geweest. De steile kliffen en puntige kustlijn maakten het eiland een natuurlijke gevangenis waar je maar moeilijk vanaf kon komen. In 1833 werd hier gebruik van gemaakt en werden er 30 gevangen aan hun lot overgelaten op het eiland. Hoe het is afgelopen met de gevangen weet niemand precies. Sommige zeggen dat ze wisten te ontsnappen. Andere zeggen weer dat het eiland hun laatste rustplek werd. Er gaan zelfs verhalen rond dat je soms nog de zielen van de gevangen kunt zien ronddwalen langs de kustlijn.
Het Tarrafal kamp – het duistere verleden
Helaas kent Kaapverdië naast al het natuurlijke schoon ook een duister verleden. In 1933 werd in opdracht van de Portugese dictator, Antonio de Oliveira Salazar het kamp Tarrafal op het eiland Santiago opgericht. Het kamp werd door de jaren heen gebruikt om politieke gevangen en Afrikaanse rebellen op te sluiten. De leefomstandigheden in het kamp waren hard, met maar weinig eten en zware straffen voor hen die zich niet aan de regels hielden. Ook was contact met de buitenwereld ten strengste verboden.
De eerste lading van 152 politieke gevangenen werd op 18 oktober 1936 vanuit Lissabon verscheept naar het kamp. Door de jaren heen zouden er nog velen volgen. In totaal stierven 32 gevangen in het kamp. Zij werden net buiten de muren van het kamp begraven en familieleden kregen pas jaren later te horen wat er was gebeurd. In 1954 sloten de deuren van het kamp vanwege nationale en internationale druk.
Het kamp werd opnieuw geopend in 1961 als een dwangarbeiderskamp voor Afrikaanse rebellen die tegen de Portugese kolonisatie vochten. De gevangenen kwamen uit Kaapverdië, Angola en Guinea-Bissau. Ondanks de harde condities waarin zij werden opgesloten probeerde de gevangen elkaar te helpen. Zo ontstonden er geheime schooltjes waar taal en kennis met elkaar uitgewisseld werd. Het kamp werd uiteindelijk, voor de tweede en laatste keer gesloten op 25 april 1974.
Nu dient het kamp als een herinnering aan het duistere verleden van Kaapverdië. Het ‘Museu da Resistência’ wat zich binnen de muren van het kamp bevindt toont een doorlopende collectie over het leven in het kamp, de geschiedenis en de gevangenen die er vastzaten. Het is een geschiedenis die niet vergeten mag worden en daarom hebben wij deze plek op onze lijst van potentieel Kaapverdisch UNESCO werelderfgoed gezet.
Ribeira do Paúl – de moestuin vallei
In het vulkanische berglandschap van het eiland Santo Antão hebben rivieren indrukwekkende valleien uitgesleten. De Ribeira do Paúl vallei staat bekend als één van de mooiste landschappen van de Kaapverdische archipel en daarom verdient hij volgens ons een plekje op onze Kaapverdisch UNESCO werelderfgoed lijst. De ruige natuur wordt opgebroken door kleine wandelpaadjes en een helderblauwe rivier die 8 kilometer lang door de vallei kronkelt. De rivier wordt gevoed door verschillende natuurlijke bronnen die de halfronde wand van het dal afstromen.
De bewoners van het dal maken hier slim en dankbaar gebruik van. Het water van de rivier wordt op verschillende plekken opgevangen in open reservoirs, om vervolgens via levadas verdeeld te worden over het land. Deze levadas zijn kleine grachtjes waar het water doorheen stroomt tot het uitkomt op de weilanden, moestuinen of in kleinere reservoirs bij de huizen. Op Madeira werden er vroeger ook levadas gebruikt om zo het hele eiland te voorzien van water.
Het systeem zorgt er ook voor dat er continu water door de rivier heen stroomt, zelfs in het droogseizoen. Terwijl de meeste rivieren elders dus uitdrogen heeft de Ribeira do Paúl vallei het hele jaar door water. Hier worden dan ook het hele jaar door allerlei producten zoals kruiden, suikerriet, yams en koffiebonen verbouwd.
Salinas de Pedra de Lume – de gekleurde zoutvlaktes
In het noordoosten van Sal vind je Pedra de Lume. Op het eerste gezicht lijkt dit misschien een nietszeggend dorpje. Maar niks is minder waar! Op een kilometer van het dorp vind je namelijk een bijna surrealistisch spektakel van zoutpannen in de krater van een oude vulkaan.
De salinas, wat naar zoutpannen vertaald in het Nederlands, werden gebruikt om van 1804 tot 1984 zout te winnen. De zoutpannen bestaan uit verschillende dieptes. Hoe ondieper de zoutpan, hoe sneller het water verdampt. De diepste zoutpannen gaan tot een maximale diepte van een halve meter, terwijl sommige ondiepe salinas slechts 30 centimeter diep zijn. De snelheid waarmee het water verdampt en de hoeveelheid zuurstof die er bij het zout komt, zorgt voor de verschillende kleuren van de zoutpannen. Daarom zie je bij Pedra de Lume dus salinas die hagelwit maar ook roze en een lichtbruin.
Tegenwoordig kun je de salinas van Pedra de Lume niet alleen bewonderen. Je kan er ook in ronddobberen. Door de hoge concentratie van zout in het water blijf je namelijk zonder moeite drijven aan het oppervlak. Het dobberen in de salinas is nog goed voor je ook! De mineralen in het water hebben namelijk een therapeutische werking. Rondom de salinas kun je de oude onderdelen van de kabelbaan waarmee het zout werd vervoerd bekijken. Hier en daar staan ook nog wat kleine huisjes waar de zoutwerkers vroeger in woonden en de oude zoutverwerkingsfabriek is ook nog een bezoekje waard.
Dat was onze top 5 van potentieel Kaapverdisch UNESCO werelderfgoed. Natuurlijk zijn er op Kaapverdië nog veel meer prachtige en belangrijke locaties te vinden. Wil je ze zelf ontdekken, kijk dan op onze website voor een rondreis door Kaapverdië. Of neem contact op met één van onze reisspecialisten om jouw Kaapverdië reis te plannen.
